ಡಿಜಿಟಲ್ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಸಂಬಂಧಗಳ ಮಹತ್ವ

ಡಾ. ಕಿರಣ್ ವಿ.ಎಸ್.

ವೈದ್ಯರು

ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಜೀವಿಯೂ ತನ್ನ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಪ್ರಕೃತಿಯ ಜೊತೆಗೆ ಸಾಮರಸ್ಯ ಸಾಧಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಹೊಂದಾಣಿಕೆ ಸಫಲವಾದಷ್ಟೂ ಅದರ ಜೀವಿತಾವಧಿ, ಬದುಕಿನ ಗುಣಮಟ್ಟ ಏರುತ್ತದೆ. ಬಹಳ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ಜಗತ್ತಿನ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ನಾಗರಿಕತೆಯೂ ಮನುಷ್ಯ-ಮನುಷ್ಯ, ಮನುಷ್ಯ-ಸಮಾಜ, ಮತ್ತು ಮನುಷ್ಯ-ಪ್ರಕೃತಿಗಳ ನಡುವಿನ ಸಹಯೋಗಗಳು ಒಳ್ಳೆಯ ಜೀವನಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ನಂಬಿದೆ. ಈ ಸಂಬಂಧಗಳ ಹರಹು ಕಾಲಕಾಲಕ್ಕೆ ವಿಸ್ತಾರವಾಗುತ್ತಾ ಮುಂದುವರೆಯುತ್ತದೆ. ಜಗತ್ತಿನ ಧರ್ಮಗಳು, ರಿಲಿಜನ್ ಗಳು, ಧಾರ್ಮಿಕ ಶ್ರದ್ಧಾಕೇಂದ್ರಗಳು ಬೆಳೆದದ್ದು ಇಂತಹ ಸಹಯೋಗವನ್ನು ಗಟ್ಟಿಗೊಳಿಸಲು ಎಂದು ಸಮಾಜವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಅಭಿಪ್ರಾಯ. ದೈಹಿಕ ಮತ್ತು ಮಾನಸಿಕ ಆರೋಗ್ಯಗಳ ಪರಸ್ಪರ ಅವಲಂಬನೆಯನ್ನು ಬಹಳ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ವಿಶ್ವ ಆರೋಗ್ಯ ಸಂಸ್ಥೆ “ಆರೋಗ್ಯವೆಂಬುದು ಸಂಪೂರ್ಣ ದೈಹಿಕ, ಮಾನಸಿಕ, ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಯೋಗಕ್ಷೇಮದ ಸ್ಥಿತಿ; ಅದು ಕೇವಲ ಕಾಯಿಲೆಯ ಅಥವಾ ಶರೀರ ದೌರ್ಬಲ್ಯದ ಅನುಪಸ್ಥಿತಿ ಅಲ್ಲ” ಎಂದು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಮಾಡಿದೆ. ಈ ಪಟ್ಟಿಗೆ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಆರೋಗ್ಯವನ್ನೂ ಸೇರಿಸಬೇಕೆಂದು ಹಲವು ತಜ್ಞರ ಅಭಿಪ್ರಾಯ.

ಪ್ರಸ್ತುತ ಡಿಜಿಟಲ್ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಆರೋಗ್ಯದ ಕುರಿತಾದ ಈ ಮೊದಲಿನ ತತ್ತ್ವಗಳೆಲ್ಲವೂ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಪ್ರಶ್ನಾರ್ಹವಾಗುತ್ತಿವೆ. ಸಂಬಂಧಗಳ ಚೌಕಟ್ಟುಗಳು ಬದಲಾಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಸಮಾಜದ ಪರಸ್ಪರ ಅವಲಂಬನೆಯ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳು ಹೊಸ ಆಯಾಮಗಳನ್ನು ಹುಡುಕುತ್ತಿವೆ. ಈ ಮುನ್ನ ಸಂವಹನಕ್ಕೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿದ್ದ ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಇಂದು ಬದುಕಿನ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಅಂಗವಾಗಿ ಮಾರ್ಪಾಡುಗುತ್ತಿದೆ. ನೈಜ ಸಂಬಂಧಗಳಿಗಿಂತಲೂ ನಾವು ಎಂದೂ ಭೇಟಿಯೇ ಮಾಡದ ಡಿಜಿಟಲ್ ಸಂಬಂಧಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಆಪ್ತವಾಗುತ್ತಿವೆ. ಹೀಗೆ ಸ್ಥಿತ್ಯಂತರಗೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಂಬಂಧಗಳ ಕಾಲದಲ್ಲಿ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಸ್ವಾಸ್ಥ್ಯವನ್ನೂ ಒಂದು ಭಾಗವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಿರುವ ಆರೋಗ್ಯದ ವ್ಯಾಖ್ಯೆಯೂ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಡಿಜಿಟಲ್ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಮಾಹಿತಿ ಸಂಗ್ರಹಣೆ ಸುಲಭ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ಅಪರಿಚಿತ ಸ್ಥಳವೊಂದಕ್ಕೆ ಹೋಗಲು ಈ ಮುನ್ನ ಮೊದಲು ಆ ದಾರಿಯ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದಿರುವವರನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸಿ, ಸ್ಥೂಲವಾಗಿ ಮಾಹಿತಿ ಅರಿತು, ಆನಂತರ ದಾರಿಯುದ್ದಕ್ಕೂ ಹಲವಾರು ಮಂದಿಯಿಂದ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ಪಡೆದು ಗಮ್ಯವನ್ನು ತಲುಪಬೇಕಿತ್ತು. ಇದು ಸಂವಹನ ಕಲೆಯನ್ನು ಬೆಳೆಸುವ ದಾರಿಯೂ ಆಗುತ್ತಿತ್ತು. ಅಂತೆಯೇ, ಒಳ್ಳೆಯ ಹೋಟಲೋ, ಸಿನೆಮಾವೋ, ಅಂಗಡಿಯೋ, ವೈದ್ಯರೋ, ಆಸ್ಪತ್ರೆಯೋ, ವಾಹನವೋ ಮತ್ತೊಬ್ಬರ ನೇರ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ಆಧರಿಸಿತ್ತು. ಈಗ ಅವೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಆಕ್ರಮಿಸಿದೆ. ಬೆರಳ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಾಗುವ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಮತ್ತೊಬ್ಬರ ಮುಖೇನ ಕೇಳಿ ತಿಳಿಯುವ ಅಗತ್ಯವೇ ಇಲ್ಲ.

ಮಾಹಿತಿಯ ಮಹಾಪೂರದಲ್ಲಿ ಜೊಳ್ಳು ಯಾವುದು; ಕಾಳು ಯಾವುದು ಎಂಬುದನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುವ ಚಾತುರ್ಯ ಅಗತ್ಯ. ಅದರಲ್ಲೂ ಆರೋಗ್ಯ ಕುರಿತಾದ ಮಾಹಿತಿ ಹೆಕ್ಕುವಾಗ ಬಹಳಷ್ಟು ಅಪದ್ಧಗಳ ಮೂಲಕ ಕ್ರಮಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಆರೋಗ್ಯವನ್ನು ತೀವ್ರವಾಗಿ ಹಾನಿಮಾಡಬಲ್ಲವು. ಅಜೆಂಡಾ ಆಧಾರಿತ ಸುದ್ಧಿಗಳು, ವೈಯಕ್ತಿಕ ಪೂರ್ವಗ್ರಹಗಳು, ಜಾಹೀರಾತು ಮಾದರಿಯ ಸಂಗತಿಗಳು, ಏಕಾಏಕಿ ತೂಕ ಇಳಿಸುವ ಯಾ ಮಧುಮೇಹದಿಂದ ಮುಕ್ತಿ ಪಡೆಯುವ ಪ್ರಲೋಭನೆಗಳು ಮುಂತಾದುವು ಓದುಗರನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸಬಲ್ಲ ನಿರೂಪಣೆಯಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ. ಇವಕ್ಕೆ ಮರುಳಾಗಿ ತಮ್ಮ ಆರೋಗ್ಯವನ್ನು ಕೆಡಿಸಿಕೊಂಡವರಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಬಗ್ಗೆ ಎಚ್ಚರವಹಿಸುವ ಮನೋಭಾವವನ್ನು ಬೆಳೆಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಮುಖ್ಯ.

ಅನಾರೋಗ್ಯವನ್ನು ಅಳೆಯಲು ಮಾಪನಗಳಿವೆ. ಆದರೆ, ಆರೋಗ್ಯವನ್ನು ಅಳೆಯುವ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಮಾಪನಗಳು ಕಡಿಮೆ. ಹೀಗಾಗಿ, ಅನೇಕ ವೇಳೆ ಅನಾರೋಗ್ಯ ಒಂದು ಹಂತ ತಲುಪುವವರೆಗೆ ಪತ್ತೆಯಾಗದೆ ಉಳಿಯಬಹುದು. ನೈಜ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯೇ ಇಷ್ಟು ಕಠಿಣವಾಗಿರುವಾಗ ಡಿಜಿಟಲ್ ಪ್ರಪಂಚದ ಛಾಯಾವಾಸ್ತವ ಇನ್ನೆಷ್ಟು ಅಸಹಜವಾಗಬಹುದೆಂಬುದು ಅವರವರ ಊಹೆ. ಈ ಬಗ್ಗೆ ಅಧ್ಯಯನ ನಡೆಸಿದ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಆರೋಗ್ಯವನ್ನು ಕಾಪಿಡುವ ಆರು ಸಂಗತಿಗಳನ್ನು ಪತ್ತೆಮಾಡಿದ್ದಾರೆ: ಸೌಖ್ಯ, ಕಾರ್ಯಕೌಶಲ್ಯ, ಸ್ವಭಾವ, ಹಾಸ್ಯಪ್ರವೃತ್ತಿ, ಸಹನೆ, ಮತ್ತು ಸಾಮರ್ಥ್ಯ. ಈ ಆರೂ ಸಂಗತಿಗಳನ್ನೂ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಂಬಂಧಗಳು ವೃದ್ಧಿಸುತ್ತವೆ. ಸಮಾಜದಿಂದ ದೂರಾದಷ್ಟೂ ದೀರ್ಘಕಾಲಿಕವಾಗಿ ಆರೋಗ್ಯ ನಿರ್ವಹಣೆ ತ್ರಾಸದಾಯಕವಾಗುತ್ತದೆ.

ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಂಬಂಧಗಳು ಎಂದರೇನು? ಸಮಾಜವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಇದನ್ನು ಮೂರು ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಮೊದಲ ಹಂತದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಂಬಂಧ ಜೋಡಣೆಯಲ್ಲಿ ಪರಿಚಯವಿಲ್ಲದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ನಡುವೆ ಒಂದು ಸಂಪರ್ಕ ಏರ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಇದು ಪರಿಚಿತರ ಮೂಲಕವೋ, ಇಲ್ಲವೇ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಯಾ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾರ್ಯಾಗಾರಗಳ ಮೂಲಕವೋ ಆಗಬಹುದು. ಎರದನೆಯ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಇದು ಬೆಳೆದು ಹಲವರೊಡನೆ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಬಂಧಗಳು ಉಂಟಾಗುತ್ತವೆ. ಇದು ಭಾವನಾತ್ಮಕ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲವೇ ವ್ಯಾವಹಾರಿಕ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಆಗಬಹುದು. ಇವು ಗಟ್ಟಿಗೊಳ್ಳುತ್ತಾ ಮೂರನೆಯ ಹಂತಕ್ಕೆ ಹೋದಂತೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಜಾಲ ಹರಡುತ್ತದೆ. ಒಂದೊಂದು ಹಂತದಲ್ಲಿಯೂ ಆಯಾ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ನಡವಳಿಕೆಯ, ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವದ, ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆಯ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಈ ಸಂಪರ್ಕ ಜಾಲ ವಿಸ್ತರಿಸುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಹಂತದ ಪ್ರಗತಿಯಾದಾಗಲೂ ವೈಯಕ್ತಿಕ, ಸಾಮಾಜಿಕ, ಮತ್ತು ಮಾನಸಿಕ ಆರೋಗ್ಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಾಗುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಹಲವಾರು ಅಧ್ಯಯನಗಳು ತಿಳಿಸಿವೆ.       

ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಬೆಸೆಯಬೇಕು. ಆದರೆ ಇದಕ್ಕೆ ಪೂರಕವಾದ ವಾತಾವರಣ ನಿರ್ಮಾಣವಾಗುತ್ತಿಲ್ಲ. ವಿಲೋಮವಾಗಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಬಳಕೆ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಪರಸ್ಪರ ದೂರ ಮಾಡುತ್ತಿದೆ. ಈ ಮುನ್ನ ಇದ್ದಷ್ಟು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಭೇಟಿಗಳ ಅಗತ್ಯ ಈಗಿಲ್ಲ. ಅದರಿಂದ ಮಧುರ ಬಾಂಧವ್ಯಗಳು ವೃದ್ಧಿಯಾಗುವ ಅವಕಾಶಗಳು ಕಡಿಮಯಾಗುತ್ತಿವೆ. ಸಾಮಾಜಿಕ ಜಾಲತಾಣಗಳ ಮೂಲಕ ಅಪರಿಚಿತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಸಂಪರ್ಕ ಲಭಿಸುತ್ತದಾದರೂ, ಅದರ ಮಿತಿಗಳು ಅನೇಕ. ಬಹಳ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಈ ಸಂಪರ್ಕಗಳು ತಾತ್ತ್ವಿಕ ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ಸೀಮಿತವಾಗುತ್ತವೆ. ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಗುಣಾವಗುಣಗಳ ಪರಿಚಯ ಕೇವಲ ಡಿಜಿಟಲ್ ಸಂಪರ್ಕದಿಂದ ಮಾತ್ರವೇ ಆಗಲಾರದು. ಹೀಗಾಗಿ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಂಬಂಧಗಳಿಂದ ಲಭಿಸಬಹುದಾದ ಆರೋಗ್ಯ ಲಾಭಗಳು ಡಿಜಿಟಲ್ ಸಂಪರ್ಕ ಮಾತ್ರದಿಂದಲೇ ಆಗಲಾರವು.

ಇಂದಿನ ಸಮಾಜ ಬಹಳ ಸಂಕೀರ್ಣವಾಗಿದೆ. ಡಿಜಿಟಲ್ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ನಿರಂತರ ಕಲಿಗೆ ಅಗತ್ಯ. ಒಂದೆಡೆ ಸಮಾಜದ ಸಂಪರ್ಕಗಳು ಕಡಿತಗೊಳ್ಳುತ್ತಾ, ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸಂಬಂಧಗಳು ಬಲಹೀನವಾಗುತ್ತಿದ್ದರೆ, ಮತ್ತೊಂದೆಡೆ ಡಿಜಿಟಲ್ ಹೆದ್ದಾರಿಯ ಮಹಾಪೂರದಲ್ಲಿ ಹರಿಯುವ ಅಪಾಯಕಾರಿ ಮಾಹಿತಿಗಳು ಜನಮಾನಸದೊಳಗೆ ಸರಾಗವಾಗಿ ಪ್ರವೇಶಿಸುತ್ತಿವೆ. ಇವೆರಡೂ ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಬೃಹತ್ ಸಮಸ್ಯೆ ಉಂಟುಮಾಡಬಲ್ಲವು. ಒಂದು ಆಯಾಮದಲ್ಲಿ ನಮ್ಮತನವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರೆ, ಮತ್ತೊಂದು ಆಯಾಮದಲ್ಲಿ ಹೊಸದೊಂದು ಜೀವನಶೈಲಿಗೆ ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಒಗ್ಗಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದೆ ಹೆಣಗುತ್ತಿರುವ ಕಾಲಘಟ್ಟದಲ್ಲಿ ನಾವು ಬದುಕುತ್ತಿದ್ದೇವೆ. ಈ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಆಳುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಏನು ಮಾದಬೇಕು ಎನ್ನುವುದಕ್ಕಿಂತಲೂ ನಮ್ಮ ನಮ್ಮ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಶಿಸ್ತಿನ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ನಾವೇನು ಮಾಡಬಹುದು ಎಂಬುದೇ ಮುಖ್ಯ. ಅಸಾಧ್ಯ ವೇಗದಲ್ಲಿ ಸಾಗುತ್ತಿರುವ ಪ್ರಗತಿಯನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಆದರೆ, ಯಾವುದನ್ನು ನಂಬಬೇಕು; ಯಾವುದನ್ನು ನಂಬಬಹುದು; ಯಾವುದನ್ನು ನಂಬಬಾರದು ಎಂಬ ಯುಕ್ತಾಯುಕ್ತ ವಿವೇಚನೆ ಇರಲೇಬೇಕು. ಭೌತಿಕ, ಮಾನಸಿಕ, ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸ್ವಾಸ್ಥ್ಯದ ಆವಶ್ಯಕತೆಯಲ್ಲಿ ಈ ವಿವೇಚನೆ ಬಹಳ ಮುಖ್ಯ.

--------------------------

 ಜುಲೈ 2022 ಮಾಹೆಯ ಸೂತ್ರ ವಿಜ್ಞಾನ ಮಾಸಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾದ ಲೇಖನ